Educatieve Schoolplaat nr 41 ‘De hervorming Hagepreek La Reforme a Anvers – Un preche en plein air ‘

Een hagenpreek is een predicatie in het open veld in de eerste tijd van de Reformatie. Het woord werd voor het eerst gebruikt in 1619.
Deze werden in de Nederlanden veel gehouden door calvinisten vanaf 1562, omdat openlijke geloofsuitoefening hun verboden was.
Een hagenpreek is een prediking in de buitenlucht. Wanneer deze term gebruikt wordt gaat het meestal om de godsdienstige bijeenkomsten die in de begintijd van de reformatie door calvinisten georganiseerd werden.
Tijdens hagenpreken zetten de gelovigen zich af tegen de katholieke leer en riep men op tot een zuivering van de kerk.
De naam hagenpreek duidt op de plek waar de gelovigen bijeen kwamen: preken bij de heggen.
De ‘haag’ had hier vooral de betekenis ‘buiten de stad, waar hagen zijn’.

Als eerste hagenpreek in de Noordelijke Nederlanden wordt soms 30 juni 1566 genoemd. Dat een dergelijke prediking in het open veld niet zonder gevaar was, bleek wel uit het feit dat er enkele mensen op de uitkijk waren gezet, zodat deze alarm konden slaan wanneer officiële autoriteiten in de buurt kwamen.
Openlijke geloofsuitoefening was in deze periode namelijk verboden voor calvinisten.

Beeldenstorm na een hagenpreek

Na een gebeurtenis op 10 augustus 1566 besloten de autoriteiten de hagenpredikingen actiever te gaan bestrijden.
In Steenvoorde, een dorp in West – Vlaanderen, hield de protestant Sebastiaan Matte die dag een hagenpreek waarbij de vlam in de pan sloeg.
Na afloop van deze preek drongen zo’n twintig van de opgezweepte toehoorders een nabijgelegen klooster binnen en sloegen daar de religieuze beelden aan gruzelementen.
In de weken hierna werden honderden kerken en andere katholieke heiligdommen door protestanten bezocht.
Beelden werden verwoest, maar ook door plunderingen verdwenen veel waardevolle objecten.
Met name in de Zuidelijke Nederlanden werden tijdens deze Beeldenstorm veel vernielingen aangericht.